ضرب‌الاجل تحول دیجیتال تامین اجتماعی

سازمان تامین اجتماعی به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین سازمان‌های کشور، به طیف وسیعی از مراجعان، ازجمله بیمه‌شدگان، کارفرمایان و بازنشستگان خدمت‌رسانی می‌کند. مراجعان تامین اجتماعی تا همین چند سال پیش، برای انجام جزئی‌ترین امور خود باید به یکی از شعب این سازمان مراجعه می‌کردند. ازدحام شعب، نارضایتی مراجعان و کارکنان را به‌طور عموم، به همراه داشت تا اینکه کارگزاری‌ها فعالیت خود را آغاز کردند. با این حال، کارگزاری‌ها هم، اکنون جوابگوی حجم بالای تعداد مراجعات نیست. به همین‌خاطر، تامین اجتماعی به ناچار به سمت ارائه خدمات الکترونیک، به‌ویژه از آغاز شیوع ویروس کرونا در کشور حرکت کرد.

اگرچه امروز بخش قابل توجهی از خدمات این سازمان، ازجمله در قالب طرح 3070، الکترونیکی شده، اما فرایند تدریجی و کند الکترونیکی شدن خدمات، همچنان با انتقاد و نارضایتی طیف وسیعی از مراجعان مواجه است. این فرایند کند، درنهایت باعث شد که شورای اجرایی فناوری اطلاعات در جلسه 22خود، سازمان تامین اجتماعی را مکلف کند که حداکثر ظرف 6ماه، باقیمانده خدمات حضوری را هم به‌صورت الکترونیکی ارائه کند.

نقش تعارض منافع
رضا باقری اصل، دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات در گفت‌وگو با همشهری، به گزارش‌هایی اشاره می‌کند که حتی پیش از شیوع کرونا تأکید می‌کرد تامین اجتماعی باید از نظام سنتی خود که مبتنی بر کارگزاری و شعب است، فاصله بگیرد و خدمات را به‌صورت الکترونیکی ارائه کند.
اما سؤالی که ذهن مردم را به‌خود مشغول کرده، این است که چه موضوعی باعث شده که فرایند الکترونیکی شدن خدمات تا این حد به کندی پیش برود؟

باقری اصل به تعارض منافعی اشاره می‌کند که از سمت انجمن کارگزاران مشاهده می‌شود. به‌گفته او، «هیچ توجیه عقلانی و علمی پشت استدلال‌های این انجمن وجود ندارد تا ما بخواهیم دوباره رویکرد الکترونیکی‌سازی را به سمت کارگزاری‌ها و شعب ببریم». در واقع به‌نظر می‌رسد با الکترونیکی شدن خدمات، فعالیت کارگزاری‌ها به‌شدت کاهش‌ می‌یابد و احتمالا پس از مدتی متوقف می‌شود.

باقری اصل با اشاره به فرایند الکترونیکی شدن احراز هویت در بانک‌ها و بورس و همچنین انجام تقریبا همه امور بانکی از طریق سامانه‌های بانکی می‌گوید: «هیچ توجیهی وجود ندارد که تامین اجتماعی بخواهد خدمات خود را حضوری ارائه دهد، مگر اینکه بخواهد به منافع کسانی توجه کند که در این حوزه دارای تعارض منافع هستند».

دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات البته به تکالیفی ازجمله خدمت 3070 اشاره می‌کند که طی یک سال اخیر باعث کاهش تمرکز مراجعان و حفظ جان مردم و کارکنان شد. باقری‌اصل در توضیح این سرویس می‌گوید:«با ارائه 30خدمت، 70میلیون مراجعه به این سازمان کاهش می‌یابد». به‌گفته او «این خدمت ازجمله باعث حذف دفترچه بیمه و گسترش خدمات نسخه الکترونیک شد که اگرچه از نظر ما هنوز به‌صورت کیفی ارائه نمی‌شود، اما به لحاظ کمی در حال رشد است و امیدواریم که به لحاظ کیفی هم توسعه یابد».

فرصت 6ماهه تامین اجتماعی
شورای اجرایی فناوری در ماده 2مصوبه جلسه 22 به تامین اجتماعی 6‌ماه فرصت داده شده تا همه خدمات خود را الکترونیکی کند، مگر خدماتی که به هیچ عنوان قابل ارائه به‌صورت الکترونیکی نیستند. البته این نوع خدمات حضوری باید به تأیید کارگروه تعامل‌پذیری برسد. اما آیا این زمان کافی است؟

دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات با اشاره به اینکه این فرصت مربوط به بقیه همان 30خدمت است، می‌گوید:«ما به لحاظ سامانه و سیستم(فناوری اطلاعات) هیچ مشکلی نداریم و این فرصت از این منظر زیاد هم محسوب می‌شود».

باقری اصل مشکل را در نحوه استقرار مدیریت تحول می‌داند و می‌افزاید:«ما در مدیریت تحول دیجیتال با این چالش روبه‌رو هستیم که ذی‌نفعان وقتی دچار تعارض منافع می‌شوند، مقاومت بیشتری می‌کنند».

او با اشاره به مورد نسخه الکترونیک می‌گوید: «وقتی نظامات امضای طلایی یا امضای ممیزی طلایی وجود داشته باشد، طبیعتا همکاری کمتر می‌شود».

بنابراین تغییر و تحول، به‌ویژه تحول دیجیتال به نفر اول دستگاه، تلاش هیأت جدید وزیران و انگیزه مدیران در حل مسائل ازجمله رفع چالش تعارض منافع بستگی دارد.

ضرورت توسعه خدمات کارفرمایی
یکی از کارفرمایان در گفت‌وگو با همشهری از اینکه در عصر دیجیتال برای پرداخت حق بیمه کارگران، هنوز باید به شعبه تامین اجتماعی یا به بانک مراجعه کند، ابراز نارضایتی می‌کند.

دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات کاهش 70میلیون مراجعه را در شرایط کرونا در مقایسه با تعداد مراجعات کارفرمایان در اولویت می‌داند. با این حال، به ماده 3مصوبه جلسه 22این شورا اشاره می‌کند که بخشی از امور کارفرمایان را تسهیل و البته از رفتار دوگانه برخی از آنها در قبال سازمان تامین اجتماعی و سازمان امور مالیاتی جلوگیری می‌کند. او همچنین با اشاره به تحلیل دبیرخانه شورا معتقد است که خدمات کارفرمایی همچنان نیازمند توسعه و افزایش است و باید به سرعت الکترونیکی شود.

باقری‌اصل با اشاره به ارزیابی دولت الکترونیک از عملکرد تامین اجتماعی و نظام نمره‌دهی به این سازمان در مورد این خدمات می‌گوید: «کارفرما برای دریافت هیچ خدمتی، به هیچ جای دیگری جز درگاه تامین اجتماعی نباید مراجعه کند».

اگرچه تامین اجتماعی رتبه خوبی داشته و بین 25سازمان برتر در زمینه توسعه دولت الکترونیک محسوب می‌شود؛ با این حال، باقری‌اصل تأکید می‌کند: «اگر این سازمان تکالیف شورا را انجام ندهد، این بار نمره ارزیابی خوبی دریافت نخواهد کرد»./همشهری