"کتاب آینه تمام عیار فرهنگ"

از میان محصولات و تولیدات فرهنگی جایگاه کتاب کم نظیر و حتی بی بدیل است که دانش را نشر، خرد را گسترش و ادب را تعمیق می دهد. کتاب کالایی انتزاعی یا ابزاری برای سرگرمی نیست و چه بسا نگاه تجاری یا تفننی به کتاب را قاطعانه می توان در زمره و ردیف دشمنان آگاهی و خصم تفکر تعریف کرد.

اگر توسعه و ترقی، بینش و دانش، مشی و متد، زندگی و اخلاق و شناخت و منش را می توانستیم در قالب و تمثال و چهره ای مادی و دنیایی تصویر و تصور کنیم بی گمان آن چهره، کتاب است. این ادعا و اصرار بر آن برآمده از هیجان یا اغراق نیست، برکشیده ی نگاهی است که در پس و پیش همه عرصه ها و ساحت ها و صورت ها، برای دانش و عمق اندیشی و ژرف بینی اصالت و اعتبار فراوانی قائل است.

کتاب است که از ما و برای ما می گوید و افق و امتدادی را در برابر چشم ها می گشاید که در بطن آن مطالعه بدل به لذتی می‌شود که فقیر و غنی به یک اندازه از آن بهره مند می گردند. واقعیت این است که فرهنگ و صنعت کتاب به دلایل اجتماعی و اقتصادی در کشور ما در وضعیت مطلوبی نیست اما نمی توان از رونق نسبی آن که در قالب تنوع و تعدد عناوین کتاب های منتشر شده و جان گرفتن اقتصاد کتاب با همه موانع اداری و فرهنگی نمایان است و افتان و خیزان، امیدوارانه به راه خود ادامه می دهد  نیز به سادگی گذشت‌.

کتاب نه شبکه اجتماعی است که راست و دروغ، سره و ناسره، سیاه و سفید، زشت و زیبا و هر تضاد دیگری را که می شناسیم یکسره در هم آمیزد و در همدستی با هیجان، آگاهی را در عسرت و محنت قرار دهد و نه یکپارچه خیر مطلق و نور تمام عیار است که با چاشنی تعصب روی دیگر هیجان نام گذاری شود. بلکه کتاب فرصت ساز و تسهیل کننده گوهر ناب تفکر است که مالا از آن آگاهی به مثابه مهمترین عنصر و موجد توسعه و پیشرفت اجتماعی و اقتصادی نمود پیدا کند.

بدون شک دشمن اصلی دانش و آگاهی که از آن نام بردیم، آگاهی ناقص یا گزینشی و قشری و لایه ای است که در  دنیای امروز ما با همه مواهبی ‌که شبکه های اجتماعی دارند در درون آن نهفته است و شکافتن و بررسی دقیق و عمیق آن فرصت و مجالی دیگر طلب می کند.

اما این روزها که هفته کتاب است و بازار سخن سرایی ازکتاب و مطالعه سکه است، شایسته است از این فرصت و ساحت در باز فهم و باز خوانی نقش کتاب در توسعه اجتماعی بهره بگیریم. فرصتی که فراتر و بالاتر از اقدامات سمبلیک و شعاری ما را به عرصه ای برای تعمیق ضرورت راهبردی توسعه اجتماعی و بازبینی نقش اساسی و بنیادین مطالعه سوق دهد. 

مهمترین موضوعی که در این فرصت می توان از آن یاد کرد مساله فرهنگ و فرهنگ سازی و نقش نهاد هایی مانند دانشگاه و مدرسه است. اینکه چرا و چه عامل اقتصادی ، اجتماعی، فرهنگی توانسته است با وجود رشد علمی قابل دفاع در کشور، سهم کتاب را در سفره و سبد خانواده ها تا این حد بکاهد و کمرنگ کند، موضوعی است که باید کارشناسان حوزه های مختلف راهی برای آن بیابند و به تفاهم و تعریف واحدی از آن نائل شوند و با ارائه راهکار ها و مکانیزم های اجزایی که دینامیسم درونی آن ناشی از واقعیت های جامعه است بکوشند جایگاه کتاب را از یک سرگرمی به امری ضروری در زندگی اجتماعی تبدیل کنند.

بدیهی است فرهنگ سازی یا حتی اصلاح فرهنگی مستلزم و متضمن پروسه ای زمان بر است که در قالب استراتژی و راهکار های میان مدت و بلند مدت در کنار همکاری نهاد های غیر دولتی و رسانه ها، با مداومت و ممارست و مجاهدت موتور حرکت و توسعه فرهنک مطالعه در کشور است.

اگر فرهنگ مطالعه و رویکرد کتاب خوانی را واجد و دارای قابلیت و استعدادی شگرف و ژرف بدانیم و آن را  فقط یک حوزه محدود اجتماعی و فرهنگی تلقی نکنیم، می توانیم به روشنی و امیدوارانه از یک جریان قدرتمند و تنومند سخن بگوییم که تمام قد در خدمت توسعه فرهنگی ایران مظلوم و مقتدر ماست. به یک شرط: همه خود را مسئول بدانیم.