گذری در کوچه‌پسکوچه‌های باغ آذری/ محله‌ای که با کارگران کوره‌پزی شکل گرفت
باغ آذری یکی از قدیمی‌ترین محله‌های منطقه ۱۶ تهران است که در گذشته کلاً به شکل کوره‌پزخانه بود. از مالکان آن‌هم قاسم شکری، قاسم سماورساز و چنگیزپور را می‌توان نام برد. زمین‌های این محله دارای پستی و بلندی‌های زیادی بود که اصطلاحاً به آنها گود گفته می‌شد.
آن‌وقت‌ها همه این محله به‌صورت گود و سرازیری بود که البته که بیشتر آنها کوره‌پزخانه بود که وقتی از وسط آن رد می‌شدی انگار که از یک دره عبور می‌کردی! جالب است بدانید افراد سنگ به دست می‌گرفتند و پرتاب می‌کردند و بر حسب همان مکانی که سنگ پرتاب شده، حالا، هر متراژی که بود زمین به خریداران تعلق می‌گرفت و به این‌ترتیب متراژ زمین تعیین می‌شد. آن‌وقت‌ها مردم با دوزار پول با درشکه و اسب تا بازار امین‌السلطان یا میدان راه‌آهن می‌رفتند و همه ساکنان این محله از شهرستان‌های کشور بودند و قومیت خاصی در اینجا ساکن نشدند. اما چون بیشتر افراد به ترکی صحبت می‌کنند به همین دلیل است محله به نام «باغ آذری» معروف شد.
در کوچه پسکوچه های باغ آذری
وقتی از کوچه‌پسکوچه‌های روبه‌روی پایانه جنوب می‌گذریم به محله‌ای با خانه‌های یکی ـ دو طبقه می‌رسیم. وارد خیابان شهید زارعی که می‌شویم در سمت چپ مؤسسه آموزش عالی تربیت معلم شهید بهشتی، مجتمع خدماتی و بعد، مدارس دخترانه و پسرانه چنگیزپور را می‌بینید. در سمت راست هم خانه مشق بچه‌های محل و دبیرستان دخترانه پروین اعتصامی توجه‌ات را جلب می‌کند.
کمی که از خیابان به سمت شرق حرکت می‌کنیم پیرزنی را می‌بینیم که از دور با چارقدی مشکی بر سر و بقچه‌ای در دست به سمت ما می‌آید، چین و چروکی بر چهره‌اش نشسته، از او می‌پرسیم؛ چند سال است در این محله زندگی می‌کنید؟ می‌گوید: «پنجاه سالی هست در اینجا زندگی می‌کنم. شوهرم در کوره‌پزخانه کارگری می‌کرد. بیشتر ساکنان اینجا کارگر کوره پزخانه بودند.»
۳ مالک معروف یک محله
کمی بالاتر به یک سوپرمارکت می‌رسیم. سلام می‌کنیم و وارد می‌شویم. یکی از کاسبان قدیمی باغ آذری به نام «محمد علی» از قدیم در این محل بستنی‌فروشی داشته و دو ـ سه سالی است که ملک قبلی‌اش را فروخته و این مغازه را خریده او از قدیم می‌گوید: «باغ آذری» یکی از قدیمی‌ترین محله‌های تهران است که در گذشته کلاً به شکل کوره‌پزخانه بود و از مالکان آن‌هم قاسم شکری، قاسم سماورساز و چنگیزپور را می‌توان نام برد.»
او برایمان از قاسم شکری می‌گوید؛ که شکرفروش بوده و چندین گود داشته که به همان اسم خودش، گود قاسم شکری معروف بوده است. همچنین از خیابان هشت‌متری محله باغ آذری که به نام چنگیزپور معروف است، یاد می‌کند و می‌گوید: «چنگیزپور در گودهای این محله کوره آجرپزی داشته و به همراه مباشرش قاسم سماورساز آنها را اداره می‌کرده، این هشت‌متری بعد از انقلاب به هشت‌متری شهید سنگی تغییر نام پیداکرد.»
چنگیزپور زمین هایش را تبدیل به مدرسه کرد
یکی دیگر از شهروندان از ساخت و تأسیس مدرسه در محله باغ آذری یاد می‌کند و می‌گوید: «در آن موقع‌ها ـ چنگیزپور ـ مقداری از زمین‌هایش را تبدیل به مدرسه کرد و به خرج خودش معلم خصوصی آورد تا بچه‌های محل بتواند در آن مدارس درس بخوانند. بعد ازمدتی هم آنها را وقف کرد و ساختمان مدارس را در اختیار آموزش و پرورش قرار داد.»
به هر حال، به مرور زمان مالکان محله باغ آذری زمین‌های خود را فروختند و کم‌کم این گودها وکوره‌پزخانه‌ها تخریب شد و به‌صورت خانه‌های مسکونی فعلی درآمد./همشهری آنلاین
نظرات